zaterdag 21 maart 2015

De prijs van de zondagssluiting

Winkelen op zondag... niet meer.
Vorige week donderdag, een kleine anderhalve week voordat dit weekend in Hongarije de wet op verplichte zondagse winkelsluiting in werking treedt, kregen de winkels in de Váci utca in Boedapest eindelijk uitsluitsel wat dat voor hen betekent: tenzij ze kleiner zijn dan 200 vierkante meter en de baas en zijn familie zelf achter de toonbank staan, zullen ook zij vanaf morgen op zondag dicht moeten. De winkels in de Váci utca richten zich vooral op toeristen en zaterdag en zondag zijn hun topdagen. Tel uit hun verlies. Zo'n dicht centrum is trouwens ook niet echt goed voor Boedapest als bestemming voor een lang weekendje weg.
Driekwart van de Hongaarse bevolking is tegen de zondagssluiting. Maar dat was geen argument om de winkels open te houden. Wat ook geen argument was, blijkt nu, is een onderzoek dat het ministerie van economische zaken al 2011 liet doen naar de gevolgen van zo'n zondagse winkelsluiting. Toen kwam het idee van een zondagssluiting namelijk voor het eerst op. Volgens dat onderzoek zouden naar schatting tien- tot vijftienduizend mensen hun baan verliezen.  Het kost de Hongaarse economie 143 miljoen euro aan omzetverlies,extra sociale uitkeringen en minder btw-inkomsten. Het kosten vele duizenden gezinnen bovendien een deel van hun inkomen, want winkelpersoneel dat zondagsdiensten draait, krijgt daar vijftig procent boven het normale loon voor.
Het onderzoek bleef in de bureaula toen het parlement afgelopen december over de winkelsluitingswet stemde. Officieel was die wet namelijk een initiatief van een parlementariër en dan hoeft het ministerie geen onderzoek naar de gevolgen te doen. Belangrijker was waarschijnlijk dat premier Orbán het wetsontwerp ten volle steunde. Dus riep iedereen alleen maar dat het veel beter met de Hongaarse economie gaat dan in 2011 en stemde de hele regeringsfractie in het parlement braaf voor het voorstel, zonder dat iemand verder piepte over mogelijke economische gevolgen.
En dat zijn deels gevolgen waar het rapport uit 2011 het helemaal niet over heeft. Horeca in winkelgebieden krijgt het ook moeilijk en de kans is groot dat cafés en restaurants in winkelcentra ook op zondag sluiten, al zijn ze dat niet verplicht. Zelfs bioscoopeigenaren praten over zondagssluiting. De meeste bioscopen zitten in winkelcentra en die houden rekening met een dramatische afname van het aantal bezoekers op zondag. Uitgaan in een gesloten winkelcentrum is per slot van rekening niemands idee van een gezellig avondje uit.
Maar Hongarije is een christelijk land, vertelt premier Orbán tegenwoordig aan ieder die het wil horen, en eigenlijk zou niemand op zondag moeten werken, zei hij in december .Het klinkt alsof hij geboren is in de Bible Belt, maar hij heeft wel eens een andere mening gehad. Als jong parlementariër meende hij zelfs dat de toenmalige premier József Antall kerk en staat op ontoelaatbare wijze vermengde. Nu is het christendom als hoeksteen van de Hongaarse samenleving de ideologie die hij met verve uitdraagt.
Aan de wens om niemand op zondag te lat
en werken kleven wat praktische bezwaren. Een ziekenhuis zonder personeel op zondag is bijvoorbeeld moeilijk voor te stellen. De spoorwegen plat leggen gaat ook wat ver. Geen politieagenten? Geen brandweerlieden? Ook Orbán ziet dat dat niet gaat, maar winkelsluiting is volgens de premier een begin en stelt in ieder geval winkelpersoneel in staat van de zondagsrust te genieten. En alle andere Hongaren kunnen die zondag nu ook spiritueler besteden dan met shoppen. Dat tien- tot vijftienduizend mensen straks de hele week van hun rust kunnen genieten omdat ze hun baan kwijt zijn. en vele anderen hun toch al niet riante inkomen zien dalen, tja. Waar met ideologie gehakt wordt, vallen spaanders. Niet voor het eerst in de geschiedenis.

5 opmerkingen:

Daniel zei

duidelijk dat er geen grondig onderzoek is geweest en geen overleg en geen discussie.
Over de sociaal-economische gevolgen zou ik geen uitspraken durven doen. De opgesomde nadelen moeten afgewogen worden tegen de voordelen: 5% minder consumptie (stond in de krant) geeft meer ruimte voor sparen en duurzame aankopen en betekend meer welvaart in de zin dat de mensen meer geld in hun portemonnee overhouden. Shoppen is op zondag geen alternatief meer voor wandelen of oma bezoeken. Kleine winkels en winkels met weinig omzet zijn niet meer verplicht om zondags open te zijn, gaan dus besparen. Kleine lokale winkels die wel open zijn krijgen meer kopers op zondag.
Het is waar dat er mensen hun winkelbaan gaan verliezen maar de vraag is of zij met hun werk bijdroegen aan de welvaart, als we het erover eens zijn dat consumptie niet gelijk staat aan welvaart.

Willem zei

Daniel... Als er geen onderzoek is gedaan is die 5% minder consumptie toch ook maar een uit de lucht gegrepen getal?
Als ik in de winkelwagentjes kijk van de meeste klanten bij de tesco, zie ik toch echt heel weinig impulsartikelen. Het meeste is gewoon voedsel. En wel omdat men, na langdurige studie van de folders, tot de conclusie is gekomen dat de kipfile (ik noem maar wat) daar deze week echt het goedkoopst is.
En mensen gaan geen 5% minder eten omdat de winkel op zondag dicht is toch?
Dus waar dat getal vandaan komt?
En die mensen die hun baan verloren zijn droegen in ieder geval minimaal bij aan de welvaart van hun eigen gezin.
Bovendien heb ik er grote moeite mee om mensen dingen op te dringen die godsdienst gerelateerd lijken, of zijn.
Hier is de CBA nu op zaterdag tot zes uur open, vroeger was hij om twee uur dicht. Net een paar vierkante meter te groot heb ik begrepen.

Runa Hellinga zei

Daniel, als dat cijfer van vijf procent zou kloppen, dan zou dat meer dan dramatisch zijn. Consumptie is de motor van de economie, of wij dat nu leuk vinden of niet. Consumptiedaling betekent productiedaling en stijgende werkloosheid. Vijf procent consumptiedaling, dat is staat gelijk aan economische recessie, en niet zo'n kleintje ook. In Nederland hebben we sinds 1970 drie keer een consumptiedaling van 2 procent gehad: in 1981, 2009 en 2013. Alle drie jaren met een serieuze economische crisis.

Daniel zei

De waarde van 5% was de uitkomst van het eerdere onderzoek van de regering wat ze nu vergeten schijnen te zijn te raadplegen. Over de relatie tussen crisis , consumptie , economie en welzijn weet ik niet zo veel, maar ik zie wel dat jullie voorbijgaan aan de positieve effecten van de wet :)

Runa Hellinga zei

Dat komt omdat ik er weinig positiefs in zie, om eerlijk te zijn. Bij je ouders gaan eten op zondag: als je dat graag wil zit winkelen bij de Tesco toch niet in de weg. En als het een verplichting is (wat het ook vaak is), was je waarschijnlijk blij met de kans om eronderuit te komen. Ik vind sowieso niet dat de regering erover zou moeten gaan hoe iemand zijn vrije tijd besteedt. En ik vind dat je wel heel erg makkelijk heen stapt over het drama dat het verlies van een baan betekent voor mensen met een lage opleiding. Fijn greppels gaan graven en kreupelhout uitdunnen als közmunkás. Reken maar dat ze met hun baan in ieder geval bijdroegen aan de welvaart van hun gezin. En in veel Hongaarse gezinnen staat 'consumptie' ongeveer gelijk met de vervulling van de basisbehoeften, het is nou niet dat die gezinnen het superbreed hebben.