Extreemrechts, Putins steun in Europa

Een bezoek aan Vladimir Putin zou zijn eerste actie zijn geweest als Gábor Vona, leider van de extremistische Jobbik, begin april de Hongaarse verkiezingen had gewonnen. Vona staat niet alleen. Van het Front National (FN) in Frankrijk tot aan de Gouden Dageraad in Griekenland heerst in extreemrechtse kringen in Europa bewondering voor de Russische leider. Marine le Pen van het FN, de politieke partner van Geert Wilders en de meest invloedrijke extremistische politicus in de EU, steunt het Russische optreden in Oekraïne openlijk en verwijt Europa "een nieuwe Koude Oorlog" te starten. Stalins steun aan de communistische partijen heeft plaatsgemaakt voor innige banden tussen Moskou en extreemrechts.
“Bij de volgende verkiezingen kunnen die partijen samen een behoorlijk sterke fractie in het Europese Parlement worden, en onder leiding van Le Pen betekent dat dat er in het parlement actieve steun voor Rusland komt,” verwacht de Hongaarse politicoloog Péter Krekó van onderzoeksbureau Political Capital, “Zo’n fractie zal tegen een boycot zijn, maar bijvoorbeeld ook tegen groene energie.
Want de ontwikkeling van groene energie ondermijnt de energiecontracten met Rusland.” Political Capital signaleerde in 2009 al dat er innige contacten waren tussen Putin en extremistische partijen in het voormalige Oostblok, zoals Jobbik in Hongarije en Ataka in Bulgarije. Volgens Krekó is Rusland actief bezig een Europees netwerk op te bouwen, via steun aan onder meer media, jeugdbewegingen en think tanks en aan bevriende politieke partijen.
Nauwere banden met Rusland zijn sinds 2010 onderdeel van het verkiezingsprogramma van Jobbik. Gábor Vona is warm voorstander van Putins ‘Euraziatische Unie’, die, aldus Putin in 2011 “echte soevereiniteit garandeert zonder de beperkingen van de EU”. Jobbik juicht toe dat ook de Hongaarse regering sinds 2010 toenadering tot Rusland zoekt en recent een verdrag met Moskou afsloot over de uitbreiding van de kerncentrale bij Paks. Tegenover kiezers benadrukt de partij dat pro-Russische standpunt overigens minder duidelijk. “Lang niet alle Jobbik-supporters snappen die steun aan Moskou,” zegt Krekó.
Op basis van geschriften en uitspraken komt Political Capital tot de conclusie dat er inmiddels zeker dertien EU-landen zijn waar extremistische partijen Putin als hun grote voorbeeld zien. Zo meent de Gouden Dageraad dat Griekenland als ‘zeemacht’ de natuurlijke bondgenoot van ‘landmacht’ Rusland is. De Italiaanse Nieuwe Kracht noemt Putins Rusland een “modelbeschaving” die het christelijke Europa beschermt tegen banken en immigranten.
In Slavische landen zoals Bulgarije en Servië speelt het Panslavisme een belangrijke rol in de steun aan Moskou. Maar ook de FPÖ in Oostenrijk en de BNP in Groot-Brittannië zien Putin als voorbeeld, en vooral als tegenkracht tegen de door hen zo verfoeide EU. FPÖ-voorman Heinz-Christian Strache meent dat Putin een "zuivere democraat" is en zijn partij stuurde waarnemers naar het referendum in de Krim en meende dat de uitslag "zonder twijfel" de wil van het volk vertegenwoordigde.
Niet alle extreemrechtse partijen juichen overigens over Putin. In landen waar het lokale nationalisme botst met Russische belangen, zoals Roemenië dat een conflict met Moskou heeft over Moldavië, denken ze uiteraard aanzienlijk negatiever over de Russische leider.
Hoewel Geert Wilders zich in Nederland niet pro-Putin uitlaat, schaart Krekó de PVV onder de partijen die op zijn minst openstaan voor nauwere contacten. “Ten eerste is er zijn samenwerking met Le Pen, en die is uitgesproken pro-Russisch. Daarnaast heeft hij in Italië deelgenomen aan een bijeenkomst van eurosceptische partijen. Daar was Viktor Zubarev van Putins partij Verenigd Rusland als spreker. Wilders heeft daar niets kritisch gezegd over het Russische beleid en volgens de foto’s kon hij het duidelijk met Zubarev vinden.”
Wilders recente optreden voor de Russische televisie Russia TV is een goed voorbeeld van de houding van de PVV-voorman. Hij meende daar dat zowel Rusland als Europa Oekraïne met rust moeten laten en hij zei dat het een vreselijke fout zou zijn als Rusland Oekraïne binnen zou vallen. Maar hij wees Europa en de "Eurofielen die Europa groter en groter willen maken" aan als de verantwoordelijken voor de problemen in de Krim en degenen die de problemen op zijn minst voor een deel zijn gestart.En hij maakte wel dankbaar gebruik voor het platform dat het door het Kremlin gefinancierde tv-kanaal hem bood om zijn anti-EU-boodschap te propageren.

TIJDGEEST

Opmerkingen tegen buitenlandse bedrijven maken niet blij, zeker niet als ze uit de mond van een premier komen, en de Hongaarse premier Viktor Orbán heeft er een handje van om, als hij een zaal met kiezers aanspreekt, grote buitenlandse bedrijven de Zwarte Piet toe te spelen. Dat valt goed bij zijn aanhang, net als belastingmaatregelen die erop gericht zijn de ´multi´s´ (banken, energiemaatschappijen, grootwinkelbedrijven) aan te pakken.
Nationalisme is in in Hongarije, dat is geen verrassing. Ik blijf het verbazingwekkend vinden hoeveel mensen met vertoon van een vlaggetje, een kokarde of een rood-wit-groen strikje aan hun rugzak of handtas moeten laten zien dat ze Hongaar zijn. Alsof mensen daar anders aan zouden twijfelen.
Maar laten we eerlijk zijn: ook Nederland ontkomt er niet meer aan. Na Rita´s Trots op Nederland kregen we Geert Wilders die tijdens tijdens de verkiezingscampagne vorig jaar in een roeibootje voor een molen voer. Afgelopen weekend moest de PVV een fietstocht langs het strand afblazen vanwege de harde wind. Jammer, vond een woordvoerder, want een fietstocht was ´zo Nederlands´.
Van de PVV verwacht je niet anders, maar de wind is ook naar elders overgewaaid. De laatste weken zie ik op televisie regelmatig reclames voorbij komen van de Nederlandse Energie Maatschappij. In reactie op het feit dat Essent door een Duits en Nuon door Zweeds bedrijf zijn gekocht, heeft de NEM het over de miljarden die die buitenlandse investeerders natuurlijk voor hun investeerders terug moeten verdienen. De gebruikelijke slogan ´ik zeg: doen` is voor de gelegenheid vervangen door `Ik zeg: Nein.` (per slot van rekening moeten we eerst onze fiets nog terugkrijgen).
En dan hebben we nog een reclame van ´Hollandse Nieuwe´. Geen haring, maar een nieuwe mobiele telefoonprovider. Ook al een reclame die uithaalt naar de grote providers, waarvan het overgrote deel natuurlijk in internationale handen is. De naam speelt overduidelijk in op het PVV-sentiment: het is Nederlands, dus goed. Behalve dan, dat Hollandse Nieuwe net zo Hollands is als de van oorsprong Engelse firma Vodafone, de eigenaar van deze nieuwe provider.
Het is de tijdgeest, vrees ik.

SIRENE

Even geen politiek. Ik stond deze week in Budapest voor een zebrapad te wachten op het groene licht, toen ergens in de verte een ambulance klonk. Nu hebben Hongaarse sirenes een vreemd eigenschap. Hun geluid is uitstekend hoorbaar, maar waar het vandaan komt, is meestal onmogelijk te bepalen. En dus gebeurde wat in Hongarije altijd gebeurt als een sirene klinkt: iedereen bleef staan wachten toch het voertuig, een ambulance ditmaal, voorbij was.
Er zijn van die zaken die nu eenmaal beter functioneren in dit land. Sneeuwruimen is er één van, plaats maken voor voertuigen met sirenes een andere. Zodra Hongaarse automobilisten een sirene horen, minderen ze vaart en kruipen naar de zijkant om ruim baan te maken voor het voertuig. Hoe druk het verkeer ook is, een ambulance of brandweerwagen komt er altijd wel door.
Sneeuwruimen dus. Ik heb afgelopen weken mijn ogen weer eens uitgekeken over de asociale wijze waarop mensen in Nederland de stoep voor hun huis in een ijsbaan laten veranderen. Een paar keer heb ik mensen erover aangesproken, en dan krijg je curieuze reacties. "Ja", zei een man, "Het is een schande, ik heb al een paar keer bij de gemeente geklaagd."
Waarop ik hem uitlegde dat ik in een land woonde waar mensen het gewoon als hun burgerplicht beschouwen om de stoep schoon te houden, en hoe fantastisch dat systeem werkt: een uur of twee nadat het gesneeuwd heeft, zijn de stoepen grotendeels weer begaanbaar. "Als iedereen in Amsterdam zelf verantwoording verantwoording zou nemen voor die zes meter stoep voor zijn huis, zou het probleem opgelost zijn." Ja, zei de man weer, ik had helemaal gelijk, hij had al geklaagd bij de gemeente....

Van winkeliers zou je helemaal verwachten dat ze er een zeker belang bij hebben om hun stoep begaanbaar te maken, zodat hun klanten zonder gebroken been bij de zaak kunnen komen. Maar nee hoor, ook winkels hadden een ijsbaan voor de deur.
Tot ik in de Amsterdamse Javastraat kwam. Tot mijn blije verrassing was daar een lang stuk stoep schoon genoeg gemaakt om er zonder glibberpartijen te kunnen lopen. Alleen  Kwaliteitsslagerij Van den Boogaard had aan deze klantvriendelijke actie niet meegedaan, en toen ik terugkeek, zag ik dat alle eerdere winkels namen als Supermarkt Bosporus, Kapsalon Fatima en Reisbureau Dunya (of iets dergelijks) droegen. Blijkbaar kunnen ze in Turkije wel sneeuwruimen. Ik hoop van harte dat de winkeliers in de Javastraat niet al te hard werken aan hun Nederlandse inburgering. Zou Wilders zijn stoep trouwens vegen? Of anders zijn bodyguard?